30.10.09

"Περί τυφλότητος"

Είδα τρείς απανωτές ταινίες γύρω από την τυφλότητα. Κυριολεκτικά ή μεταφορικά.


Η Julianne Moore δίνει ρεσιτάλ στην ομώνυμη ταινία (του 2008, υπάρχει σε DVD), που βασίστηκε στο βιβλίο του Jose Saramago. Σε μια άγνωστη κοινωνία, σε μια άγνωστη πόλη, αρχίζει σιγά-σιγά να εξαπλώνεται μια επιδημία τύφλωσης - όσοι “μολύνονται” δεν βλέπουν παρά ένα λευκό φως, σαν το βλέμμα τους να κολυμπάει στο γάλα.

Οι τυφλοί γκετοποιούνται αμέσως - με την απειλή των όπλων. Κι εκεί, στην άθλια καραντίνα, ξεδιπλώνονται όλες οι σιχαμερές “δυνατότητες” του ανθρώπου: Το “νταβατζηλίκι” πάνω στον πιο αδύναμο, ο εκβιασμός και η εκμετάλλευση. Μαζί βέβαια, θα ξεδιπλωθεί η αλληλεγγύη, όπως και η ελπίδα. Αριστοτεχνικά αλληγορικό.




Στις “Ραγισμένες Αγκαλιές”, ο ήρωας του Pedro Almodovar είναι οι ίδιος ο σκηνοθέτης, που θέλει να ξαναμοντάρει την τελευταία του ταινία, γιατί ο (αντίζηλος) παραγωγός του την κατέστρεψε - μόνο που είναι τυφλός, μετά από ατύχημα.

Ταινία μες την ταινία, ταινία σινεφίλ - αλλά όχι στο ύψος του Ισπανού σκηνοθέτη. Το μελόδραμα καλά κρατεί κι εδώ, αλλά με κάποιο περίεργο τρόπο δεν συγκινεί, όσο σε κάποια άλλα του φιλμ, ίσως πιο γκροτέσκα.


Πιο πολύ εντυπωσιάζεσαι με το εύρημα του τυφλού σκηνοθέτη και αναρωτιέσαι πώς είναι να είσαι τυφλός, ειδικά όταν όλη η ζωή σου περιστράφηκε γύρω από την εικόνα. Ας με συγχωρέσουν όσοι έχουν προβλήματα όρασης και κάποιος τους διαβάζει αυτό το κείμενο. Έχω μεγάλο θαυμασμό γι αυτό που καταφέρνουν και μεγάλη δυσκολία να αντιληφθώ πραγματικά - όπως οι περισσότεροι υποθέτω - πώς είναι να ανιχνεύεις με άλλους τρόπους τις διαστάσεις του κόσμου μας. Μεγάλος fan του Ray Charles και του Stevie Wonder (κι έχοντας δει και την αριστουργηματική ερμηνεία του James Foxx στο "Ray") το μόνο που έχω να πω είναι - μακριά από την αλαζονεία αυτού που βλέπει ή νομίζει οτι βλέπει...




Στην “Ακαδημία Πλάτωνος" ένας απολαυστικός Αντώνης Καφετζόπουλος ενσαρκώνει τον ροκά Ελληναρά, που περνάει το απόλυτο κενό της ζωής του με μπύρες, ποδόσφαιρο - και ρατσισμό προς κάθε Αλβανό ή Κινέζο που βλέπει μπροστά του.

Όταν ξαφνικά εμφανίζεται από το πουθενά ένας Αλβανός και ισχυρίζεται οτι είναι αδελφός του, ο κόσμος του κλονίζεται συθέμελα. Η αριστουργηματική μητέρα του Τιτίκα Σαριγκούλη, που έχει πάθει εγκεφαλικό και ξαφνικά μιλάει αλβανικά, καθώς και ο εξαιρετικός Γιώργος Σουξές, που ερμηνεύει τον επίσης ρατσιστή φίλο, συμβάλλουν στην επιτυχία μιας ευρηματικής και έντιμης ελληνικής παραγωγής.

(Η ταινία βεβαίως έχει μια - ασήμαντη - ανακρίβεια, που τουλάχιστον μπόρεσα να εντοπίσω εγώ: Η πρώτη μεταπολιτευτική συναυλία στην Ελλάδα, δεν ήταν όπως αναφέρεται, αυτή του Rory Gallagher στη Νέα Φιλαδέλφεια. Είχαν προηγηθεί τουλάχιστον τρεις, στο γήπεδο του Σπόρτινγκ: Police, Koko Taylor & Albert Collins και Billy Cobham - αν θυμάμαι καλά. Ετερόκλητες, αλλά διψασμένοι τότε για μουσική, δεν κάναμε διακρίσεις και πηγαίναμε σε όλες...)


Προχθές μου είπαν και ένα ωραίο ευφυολόγημα: “Το ανθρώπινο μυαλό είναι σαν το αλεξίπτωτο: Είναι χρήσιμο, μόνον όταν είναι ανοιχτό..”




Οι φωτό είναι από τα http://www.indiantvtoday.com, http://arpagic.wordpress.com, http://www.mensonly.gr και http://www.vinylrevinyl.com

Το post συνοδεύεται από τη συγκλονιστική ερμηνεία της Αμερικανίδας Etta James. H ίδια έχει τραγουδήσει και το (αμίμητα αυτοκαταστροφικό) "Ι' d Rather Go Blind" (εδώ στην εκτέλεση από την Beyonce, με την οποία έχει ανοίξει "βεντέτα" η James), στο οποίο "θα προτιμούσε να τυφλωθεί, παρά να δει τον έρωτα της να μιλάει με άλλη"! Θεωρώ πολύ πιο σημαντικό το επίσης κλασικό και ανεπανάληπτο "Damn Your Eyes".

buzz it!

18 σχόλια:

Τσαλαπετεινός είπε...

Καταπληκτική ανάρτηση.
Με ματιά wide open.
Καλή κινηματογραφική συνέχεια…

yb είπε...

να κι ένα παλιό άρθρο που επιβεβαιώνει τη μνήμη σου :-)

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&artid=99595&ct=34&dt=24/05/1998

the elf at bay είπε...

Προκόπη πολύ ωραίο το post σου πραγματικά. Το "Περί Τυφλότητος" και "Η Πανούκλα" είναι από τα σημαντικότερα αριστουργήματα της λογοτεχνίας. Ειδικά στην τυφλότητα βλέπουμε ξεκάθαρα ότι η διαφορετικότητα στον άνθρωπο κρούει τον κώδωνα στους 'υγιείς' και 'φυσιολογικούς'.

Prokopis Doukas είπε...

@Τσαλαπετεινός: Και σε σας - καλό Σαββατοκύριακο! ;-)

@yb: Παραλείπει όμως πολλές ιστορικές συναυλίες, όπως αυτές του Peter Gabriel ή του David Byrne (με τη latin μπάντα), στο Λυκαβηττό. :-)

@the elf at bay: Ευχαριστώ πολύ!

P. Kapodistrias είπε...

Η Τυφλότης μπορεί να είναι μια Λύση...

an205 είπε...

όπως έλεγε ο Μάρκος Βαμβακάρης

Τα ματάκια σου να βγούνε βρε
σαν και μένα δε θα βρούνε!!!

an205 είπε...

όπως έλεγε ο Μάρκος Βαμβακάρης,
Τα ματάκια σου να βγούνε βρε
σαν και μένα δε θα βρούνε.

κι όπως λέει ο λαός
στραβός τυφλό οδηγαγε οε οε οε

Prokopis Doukas είπε...

Τι έγινε; Έκλεισε το αλεξίπτωτο;

ολα θα πανε καλα... είπε...

καλησπέρα!
Τη συγκεκριμένη ταινία τη "ρούφηξα" απνευστί και θα έλεγα ότι την προτιμώ από πολλές άλλες του Ισπανού σκηνοθέτη.Θα την έβλεπα ευχαρίστως και δεύτερη φορά μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Έχω πάντα την εντύπωση και το φόβο ότι μιλάμε εκ του ασφαλούς όλοι εμείς που υποτίθεται πως βλέπουμε,όπως πολύ σωστά έθιξες στην ανάρτησή σου,Προκόπη,και νομίζω πως εκείνοι που πραγματικά δε βλέπουν ίσως να σκηνοθετούσαν αλλιώς μια ταινία,να έγραφαν αλλιώς ένα βιβλίο.Δεν είμαστε ποτέ στη θέση του άλλου,όσο και αν προσπαθήσουμε πιστά να τη φανταστούμε,να την αναπαράξουμε.

Prokopis Doukas είπε...

@ολα θα πανε καλα...: Τον καθέναν από εμάς, μας αγγίζουν άλλα - είναι και η στιγμή... :-)

MARINOS είπε...

:)

Πολύ ενδιαφέροντα αυτά που γράφεις.

Θα σου πρότεινα να διάβαζες και το σχετικό βιβλίο του Σαραμάγκου ("Περί τυφλότητος"). Αν το βρεις ενδιαφέρον, ο ίδιος συγραφέας έγραψε και το Περί Φωτίσεως το οποίο θα σου πρότεινα χωρίς δεύτερη σκέψη!

Καλή σου συνέχεια!

the elf at bay είπε...

Προκόπη σήμερα πήρα σε dvd την ταινία και την ξαναείδα! Αρτίστικη, απλή και δυνατή. Αν και η Moore πολλή φακίδα ρε παιδί μου! :-P

inverted_a είπε...

Την καλησπέρα μου και μία μικρή αντιγνωμία: Το βιβλίο "Περί Τυφλότητος" είναι ένα μικρό/μεγάλο λογοτεχνικό διαμάντι των τελευταίων ετών, ωστόσο η μεταφορά του στην μεγάλη οθόνη μάλλον θα πρέπει να διδάσκεται στις σχολές κινηματογράφου ως παράδειγμα προς αποφυγή. Προσπαθεί να μείνει κοντά στο βιβλίο, με ασυγχώρητα αποτελέσματα για την ροή και την δυναμική της ταινίας. Διόλου τυχαία, αγνοήθηκε από τους κριτικούς (και τους περισσότερους θεατές).

Το λέω περισσότερο γιατί φοβάμαι μήπως τα ίδια συμβούν και με τον Δρόμο του Μακάρθυ που βγαίνει όπου να'ναι (μετά από 2 χρόνια σχεδόν καθυστέρηση---αυτό κι αν είναι δυσοίωνο).

Prokopis Doukas είπε...

@MARINOS: Ευχαριστώ, μια φώτιση τη χρειαζόμαστε όλοι.. :-)

@ the elf at bay: Τι έχουν οι φακίδες; Μια χαρά είναι... :-)

@ inverted_a: Δεν έχω διαβάσει το βιβλίο, αλλά είναι πολύ πιθανό. Πολύ συχνά άλλωστε γίνεται αυτό - δεν αρέσει το αποτέλεσμα σε όσους έχουν διαβάσει ένα καλό βιβλίο, που μετά γίνεται ταινία.
Πιο πολύ στέκομαι στο μήνυμα - παρά στην ίδια την αρτιότητα της ταινίας...

Ανώνυμος είπε...

Δεν βρίσκετε πως η τύφλωση ως αναπηρία εμπνέει τις απλοϊκότερες και πιο κοινότυπες αφηγήσεις; Αυτοί που βλέπουν αλλά είναι τυφλοί versus αυτών που είναι τυφλοί αλλά βλέπουν. Από την εποχή που ο Οιδίποδας έβγαλε τα ματακια του γιατί δεν μπόρεσε να καταλάβει τί του έλεγε ο τυφλός Τειρεσίας μέχρι σήμερα το θέμα έχει εξαντληθεί.

Βέβαια δεν είμαι πολύ της κουλτούρας αλλά πιστεύω πως το αριστούργημα περί τύφλωσης το έχει δημιουργήσει η διαφήμιση και όχι ο κινηματογράφος: αυτή για το ανδρικό άρωμα Havana.

Σε κάποιο μπαρ στην Αβάνα ο ιδιοκτήτης είναι τυφλός αλλά αναγνωρίζει τους πελάτες του από τη μυρωδιά τους. Τί κι αν του λείπει η όραση; Αναγνωρίζει με απόλυτη επιτυχία τον καθένα που διαβαίνει το κατώφλι του μαγαζιού του.

"Γειά σας κυρία Χιμένεθ", καλωσορίζει τη μεσήλικη, μεσόκοπη και κάπως βαριά πελάτισσα. "Τί κάνει ο κ.Χιμένεθ;" Την ώρα που ετοιμάζεται να απαντήσει μπαίνει στο μπαρ μια αληθινή καλλονή την οποία ο τυφλός μπάρμαν σπεύδει να καλωσορίσει: "Α, κατά φωνή! Να και ο κ. Χιμένεθ! Καλημέρα φίλε μου"...

Περί αυτού πρόκειται. Την αλήθεια για το που πραγματικά βρισκόταν κ.Χιμένεθ του διαφημιστικού σεναρίου δεν την αποκαλύπτει η όραση.

Διαβάζω το μουσικό σας υστερόγραφο και χαμογελώ με την ηρωίδα του τραγουδιού. Προ ημερών συνάντησα κάποιον πρώην φίλο μου ο οποίς είναι στην κατηγορία αυτών που μου άρεσαν πολύ. Και οι δυο συνοδευόμασταν. Αν κάποιος έπρεπε να τυφλωθεί (ποιητική αδεία...) ήταν βέβαια εκείνος εξαιτίας της κακάσχημης ελαφρολαϊκιάς που τον συνόδευε. Του έριξα ένα αφ'υψηλού βλέμμα και ούτε ασχολήθηκα ξανά μαζί του και νομίζω πως ούτε και εκείνος. Κατά μια διαβολική σύμπτωση όμως, μόλις δυο μέρες μετά, περπατούσα στη Σταδίου όταν με προσπέρασε άγνωστος περαστικός που φορούσε το άφτερ σέϊβ του εν λόγω πρώην, ένα όχι συνηθισμένο άρωμα που το φορούν ελάχιστοι στην Ελλάδα. Ένιωσα σαν να με χτύπησε κεραυνός. Με κατέλαβε απίστευτη νοσταλγία σε βαθμό που μου ήρθε να βάλω τα κλάμματα. Σύρθηκα στο πιο κοντινο καφέ και ήπια ένα διπλό εσπρέσσο για να συνέλθω...

Γιαυτό σας λέω. Η όραση ανήκει στην κατηγορία του "προφανούς" του αυτονοητου που τόσο σας αρέσει να διαπραγματεύεστε, αναρωτιέμαι γιατί άραγε...

Prokopis Doukas είπε...

@Ανώνυμος: Με ενδιέφερε να σας προτείνω 3 έργα που είδα συμπτωματικά τελευταία, το ένα πίσω από το άλλο - και όπως νομίζω είναι προφανές, με ενδιέφερε η συμβολική (πολιτική) πλευρά της τυφλότητας, ήτοι η στενομυαλιά, ο ρατσισμός κλπ.

Δεν καταλαβαίνω τι ακριβώς θέλετε να πείτε. Η ιστορία σας είναι συγκινητική - και έχει εφαρμογή με όλες τις ασθήσεις, αφή, ακοή κλπ.

Αλλά αφού είστε μια ευαίσθητη γυναίκα, γιατί καταφεύγετε στην (καλυμμένη) επίθεση στο τέλος;

Υ.Γ. Δεν "διαπραγματεύομαι" - πραγματεύομαι ένα θέμα.

Ανώνυμος είπε...

A,ξέχασα πως το μότο αυτού του μπλογκ είναι "You are eitheir with me or against me". Και το διαπραγματεύομαι είναι δόκιμος όρος, δηλώνει την ενασχόληση σε ένα πρώτο επίπεδο, χωρίς συστηματική έρευνα κλπ. Το πραγματεύομαι είναι πιο βαρύγδουπο. Αν σας έλεγα οτι πραγματεύεστε θέματα στο μπλογκ θα νομίζατε ότι σας ειρωνεύομαι. Δεν πιάνεστε από πουθενά. :-)

Prokopis Doukas είπε...

@Ανώνυμος: Όχι, τα έχετε μπερδέψει, αυτό είναι το μότο όσως αρέσκονται στην επίθεση (και του Μπους επίσης).
Ναι, σε κάποιες λογικές δεν χωράω καθόλου - οπότε μάλλον δεν "πιάνομαι" από πουθενά...

ShareThis